De WODG bedreigt jouw rechtspositie
Na een akkoord van de ministerraad startte Defensie op 6 juni een internetconsultatie voor het invoeren van een Wet op de Defensiegereedheid (WODG). Hiermee wordt een wettelijke basis gelegd voor de minister van Defensie om op veel gebieden wet- en regelgeving buiten werking te stellen als die regels de gereedstelling van de krijgsmacht hinderen. Dit moet ook gaan gelden voor de mogelijkheid om de rechtspositie van het defensiepersoneel buiten werking te stellen of te beperken als die volgens de minister niet behulpzaam zijn bij het bereiken van een krijgsmacht die gereed is voor militaire inzet.
Natuurlijk zijn we voorstander van een sterke en gevulde krijgsmacht. Ook wij zien dat in Nederland belangrijke zaken soms vastlopen door een wirwar aan regels en dat de opbouw van Defensie wordt gehinderd door regels. Het is prima dat de minister daaraan iets wil doen. Hij schiet hier echter volledig in door en respecteert naar onze mening de grenzen van de democratische rechtsstaat niet. Dat is onze positieve uitleg. Wij verdiepten ons namelijk ook in de eerste versie van de WODG en weten daarom wat de intenties hiervan zijn. Onder druk, of zoals Defensie het zal uitdrukken – in goed overleg – met andere ministeries is de WODG al behoorlijk genormaliseerd.
Vlijmscherpe kanten
Helaas zitten er volgens ons nog vlijmscherpe kanten aan de WODG. Zoals de wet er nu ligt, vormt deze een bedreiging voor de rechtspositie van het defensiepersoneel. De minister wil allerlei regels aan de kant kunnen schuiven, of het nou gaat om jouw werk- en rusttijden, jouw veiligheid tijdens oefeningen en inzet, om de vraag wanneer en in welke gevallen je toelagen krijgt, of om jouw recht op een bevordering. Regels zijn namelijk lastig. Stel je voor dat je als bestuurder binnen de geldende rechtsregels, het geboden budget en de beschikbare middelen een organisatie in de juiste richting moet kunnen sturen. Dit zou veel weg hebben van goed bestuur en dat zijn we niet gewend binnen Defensie. De wijze waarop de organisatie wordt bestuurd, is al heel lang de eerstgenoemde reden van mensen om ontslag te nemen bij Defensie.
Rechteloos
Daaraan gaat de WODG ook flink bijdragen, want het kan alle rechten van het defensiepersoneel ontnemen. En wie wil er nog in een organisatie werken waar je rechteloos bent en waar de mensen die de organisatie besturen met je kunnen doen wat zij willen? Alles is kennelijk toegestaan in het kader van de gereedstelling. Dat die gebrekkige gereedstelling dankzij de politiek al 20 jaar een probleem is en dus niet acuut is, laten we maar even buiten beschouwing. En dan hebben we het ook nog niet gehad over alle gevolgen die de WODG gaat hebben voor de maatschappij en bijvoorbeeld ook voor ons thuisfront.
Monddood
Door de invoering van de WODG kan de steun die de MARVER altijd aan jullie als leden wil blijven bieden grotendeels of misschien wel volledig worden ingeperkt. Wij kunnen dan geen optimale invulling meer geven aan dit belangrijkste uitgangspunt. Omdat de MARVER zich verzet tegen de inperking van jullie rechten, vormen wij op grond van de WODG een mogelijk gevaar voor de gereedstelling van de krijgsmacht. Daarom maakt hoofdstuk 4 van deze wet het mogelijk om ons als vakbond monddood te maken. Als potentieel gevaar kunnen wij worden gevolgd met alle technische hulpmiddelen die Defensie voorhanden heeft. De gegevens mogen ook worden gedeeld met bondgenoten, van de VS tot Turkije. En dan gaat het niet alleen om onze gegevens, maar ook om die van de collega’s in de medezeggenschap en dat zijn jullie collega’s op de werkvloer.
Iedereen die kritiek uit op de handelswijze van Defensie kan in de categorie ‘gevaar voor de gereedstelling’ worden geschaard en met alle beschikbare mogelijkheden in de gaten worden gehouden. Hierbij worden de bevoegdheden van inlichtingen- en opsporingsdiensten door elkaar gebruikt. Normaal is er sprake van een duidelijke scheiding en dat is niet voor niets. Deze is er om de (grond-)rechten van mensen te waarborgen!
Vergaande bevoegdheden
Het is goed dat er hard aan de gereedstelling wordt gewerkt, maar met de WODG wordt de plank volledig misgeslagen. Deze wet geeft de minister van Defensie bevoegdheden die normaal gesproken alleen gelden in buitengewone omstandigheden, zoals een oorlog of een crisis. En zelfs dan is er meer controle door het parlement mogelijk dan in de WODG. Het parlement wordt slechts geïnformeerd over de vergaande bevoegdheden die de minister heeft toegepast. Verder kan hij doen wat hij wil.
Het is ons een raadsel hoe dit wetsvoorstel binnen Defensie gestalte kon krijgen. Kunnen we hieruit concluderen dat niemand binnen de defensieorganisatie echt een kritische blik op de WODG heeft geworpen of dat zij al monddood zijn gemaakt? Je kunt immers geen democratische rechtsstaat beschermen als je de normen hiervan niet respecteert. De WODG overschrijdt deze normen. Daarom moet deze op heel veel onderdelen worden aangepast om binnen de grenzen van de rechtsstaat te blijven. Als dit niet gebeurt, dan gaan we ervan uit dat de Raad van State en de Tweede Kamer ingrijpen.
Wij hopen dat dit niet nodig is en dat men zelf al tot het inzicht komt dat de militaire bonden juist ook in buitengewone omstandigheden het landsbelang voorop hebben staan en zich ondertussen willen kunnen blijven inspannen voor de rechtspositie van defensiemedewerkers. Een sterke krijgsmacht is volgens ons geen krijgsmacht die rechteloos zijn gang kan gaan, want dat is ronduit gevaarlijk.
De internetconsultatie loopt tot 4 juli 2025 en is te vinden via deze link.
Check onderstaande links!
Hieronder vind je links naar diverse documenten en verslagen van het overleg dat wij inmiddels voerden over de WODG.
AP-verslag 01-04-2024, deel WODG
AP-verslag 08-05-2025, deel WODG
AP-verslag 22-05-2025, deel WODG
Bijlage bij consultatiedocument WODG, inzake ontslagbescherming reservisten vsdf 27-05-2025
Consultatiedocument VO Wet op de Defensiegereedheid, versie internetconsultatie
VO mvt Wet op de Defensiegereedheid, versie internetconsultatie
VO wetsvoorstel Wet op de Defensiegereedheid, versie internetconsultatie
