Het nieuwe normaal
De Nederlandse veiligheidsdiensten kraken. Van de KMar wisten we dat al. Migratiestromen en terreur vragen al geruime tijd om een grotere en intensievere inzet van marechaussees. Op basis van politieke prioriteiten en operationele informatie gaan ze aan het werk waar dat het meest nodig en effectief is – in Nederland en daarbuiten. Dit alles met zeer korte reactietermijnen, mogelijk gemaakt door personeel dat weet ‘wanneer het erop aankomt’.
Na jaren van bezuinigingen en efficiencyslagen op Defensie zijn er geen strategische KMar-reserves meer over. Iedere extra inzet doet dus elders pijn. De directeur van de Luchthaven Schiphol heeft inmiddels al een paar keer zijn – deels begrijpelijke – bezorgdheid over de komende zomerperiode uitgesproken. Er wordt gevreesd voor ongekend lange wachtrijen bij de paspoortcontrole; passagiers worden opgeroepen om al vier uur voor het geplande vertrek op de luchthaven aanwezig te zijn. Hij roept het kabinet op snel voor een oplossing te zorgen.
Het is overigens niet alleen de KMar die kraakt. De afgelopen weken was het kraken ook hoorbaar binnen de AIVD, de politie, de landmacht, de DSI, de gehele krijgsmacht.
Op tijd gewaarschuwd
Je kunt ervan uitgaan dat de betreffende directeuren en commandanten de verantwoordelijke ministers binnenskamers al jaren geleden gewezen hebben op de risico’s van het uitblijven van investeringen – of erger: het doorvoeren van bezuinigingen. Onafhankelijke instituten en adviesorganen op veiligheidsgebied hebben vroegtijdig en openlijk gewezen op de veranderende situatie in en rond Europa. Militaire en politievakbonden hebben op basis daarvan met regelmaat gewaarschuwd voor de huidige situatie.
Maar daar heeft de burger die zich nu (wel) zorgen maakt over zijn veiligheid niet veel aan. ‘Security is like oxygen to breathing, underappreciated until it becomes scarce.’
Snelle oplossing?
Kan er op korte termijn een eind worden gemaakt aan het kraken van de Nederlandse veiligheidsdiensten? Dat lijkt alleen mogelijk als de migratiestromen in Europa abrupt stoppen en de veiligheidssituatie in de wereld per direct aanzienlijk verbetert. Met andere woorden: ik ben bang van niet. Aanvullen van de sterkte van de Nederlandse veiligheidsdiensten betekent budget vrijmaken, personeel werven, selecteren en opleiden. Een proces van zeker een jaar. Het verwerven van extra materieel zal ongeveer net zo lang duren. Een oplossing op korte termijn zit er dus sowieso niet in.
Voortzettingsvermogen
Wil dat zeggen dat het kabinet in zijn komende voorjaarsnota geen extra budget voor de Nederlandse veiligheidsdiensten beschikbaar moet maken? Zeker niet. Maar doe dat dan vooral vanuit het oogpunt van voortzettingsvermogen. Niemand weet hoe lang de huidige situatie van migratiestromen en terreur aanhoudt. Hoe ongewenst ook, we moeten ons erop voorbereiden dat deze situatie voorlopig ‘het nieuwe normaal’ wordt. Vanuit dat perspectief is het onverantwoord om het personeel van de Nederlandse veiligheidsdiensten nog veel langer op hun tenen te laten lopen. Het kraken van de diensten komt anders in een ongewenst stadium terecht.
Conclusie: snel extra budget is noodzakelijk, al zal dat niet leiden tot een korte termijn-oplossing. En dus ook de zorgen van de directeur van Schiphol voor de komende zomerperiode niet wegnemen. Allereerst valt oprecht voor hem en iedereen te hopen dat het vertrouwen van reizigers in een veilige burgerluchtvaart niet (verder) op de proef wordt gesteld. Daarnaast zou het mooi zijn als het Schengengebied in stand blijft, inclusief de mogelijkheid om daarbinnen te reizen zonder paspoortcontrole. Mogelijk dat de Nederlandse vakantiereiziger deze zomer dan massaal kiest voor een (vlieg)vakantiebestemming binnen Schengen, zonder noemenswaardig oponthoud op Schiphol?