Gewoon logisch?
De overheid moet haar verantwoordelijkheid voor de bescherming van Nederlandse koopvaardijschepen tegen piraterij niet proberen te ontlopen. Veel beter is het om die taak zo efficiënt mogelijk in te vullen door het opzetten van een breed inzetbare overheidsorganisatie Bewaken en Beveiligen. De Marechaussee heeft daarvoor al een voorzet gegeven in haar ontwikkelagenda.
Nederland is voor zijn economie afhankelijk van vrije handelsroutes, onder andere over internationale wateren. Op een deel van die waterroutes wordt de vrije en veilige doorvaart belemmerd door acties van piraten. De EU en de NAVO zetten daartegen maritieme missies in, waaraan de Nederlandse krijgsmacht actief deelneemt. Ook levert de Koninklijke Marine zogenaamde Vessel Protection Detachments (VPD’s): manschappen die meevaren aan boord van Nederlands koopvaardijschepen om hen bewaking en beveiliging te bieden.
De koopvaardijsector (reders en zeevarenden) dringen al geruime tijd aan op toestemming om private gewapende beveiligers in te zetten voor de bewaking en beveiliging aan boord van Nederlandse commerciële schepen. De minister van Defensie voelt daar wel wat voor en heeft aangekondigd een wetsvoorstel in die richting te gaan indienen. Het is echter zeer de vraag of daar in de Tweede Kamer een meerderheid voor te vinden zal zijn.
Nautilus, de FNV-bond voor zeevarenden, steunt de aangekondigde wetsaanpassing en dat begrijp ik eerlijk gezegd wel. Ik ben het met de collega’s eens dat ook zeevarenden een veilige werkomgeving verdienen. Ik ben het echter niet met hen eens dat er geen andere oplossingen zouden zijn dan de inzet van particuliere beveiligers.
Het is duidelijk dat het gebruik van geweld noodzakelijk kan zijn om de veiligheid van de zeevarenden te waarborgen. In Nederland is het toepassen van (gewapend) geweld tegen iets of iemand verboden. Alleen de overheid kan daar onder strikte voorwaarden gelegitimeerd een uitzondering op maken. In mijn ogen is dat de enige manier waarop we er zeker van kunnen zijn dat de afweging om geweld te gebruiken nooit vermengd raakte met commerciële belangen. Dat is volgens mij de reden waarom het geweldsmonopolitie van oudsher bij de overheid ligt. En wat mij betreft moet het daar ook vooral blijven.
Hoe kunnen we dan toch tot meer bescherming voor de zeevarenden komen? De commerciële vaarders verwijten de Nederlandse overheid dat de Krijgsmacht onvoldoende flexibel is. Om te beginnen reageren ze onvoldoende snel op een steunaanvraag van reders. Daarnaast is de vaste samenstelling van VPD’s te groot om aan boord van alle koopvaardijschepen gefaciliteerd te kunnen worden. Tot slot vraagt de Nederlandse overheid voor de inzet van deze teams twee keer zo veel geld als private gewapende beveiligingsorganisaties.
Naar mijn mening zou de Nederlands overheid nog eens creatief moeten kijken naar mogelijkheden om toch aan de wensen van de reders te voldoen. Waarom worden VPD’s alleen samengesteld uit mariniers? Waarom is dat standaard een groep van elf man? (Uiteraard moeten bij deze brainstorms de risico’s voor de beveiligers goed in het oog worden gehouden; ook die hebben recht op een zo veilig mogelijke werkplek).
Voorts zou de politiek opnieuw moeten afwegen of de kosten voor VPD’s volledig doorbelast moeten worden aan de commerciële zeevaartsector. Waarom wordt daarbij niet eenzelfde aanpak gehanteerd als bij de beveiliging van de burgerluchtvaart?
Stel dat de overheid besluit de uitvoering en (een deel van) de kosten van de inzet van VPD’s voor haar rekening te (blijven) nemen. Dan is het volgens mij nog maar een kleine stap naar het toevertrouwen van de inzetbeslissingen aan de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Misschien zou de overheid dan zelfs het opzetten van een overheidsorganisatie Bewaken en Beveiligen moeten overwegen. Ik ken een organisatie die daar in haar ontwikkelagenda al een mooie voorzet voor gegeven heeft…